ဒီမိုကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင္႔ ဗုဒၶဘာသာအျမင္

ဗုဒၶဘာသာဟာ အမွန္တကယ္ ဘ၀ေနနည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒုကၡေတြရဲ႕ လြန္ေျမာက္ရာ ေနာက္ဆံုးပန္းတိုင္ျဖစ္သည္႔ ျမင္႔ျမတ္တဲ႔ နိဗၺာန္ႏွင္႔သာ ေဘာင္ခတ္ထားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဗုဒၶဘာသာဟာ သတၱ၀ါေတြရဲ႕ ေကာင္းက်ိဳးခ်မ္းသာအတြက္ လူမွဳေရး၊ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရး စသည္တို႔မွာလည္း မ်ားစြာအေထာက္အကူျပဳပါတယ္။ သက်မုနိျမတ္ဗုဒၶ ဟာ ႏိုင္ငံေရးသမား မဟုတ္ေပမဲ႔ ျမတ္ဗုဒၶေဟာေတာ္မူထားသည္႔ တရားေတာ္မ်ားထဲမွာေတာ႔ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ႔ တရားေတြ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ အမွန္တကယ္အားျဖင္႔လည္း ျမတ္ဗုဒၶေဟာေတာ္မူထားသည္႔ ႏုိင္ငံေရးႏွင္႔ ပတ္သက္သည္႔ တရားေတာ္မ်ားဟာ ေလာကသားမ်ားအတြက္ စစ္မွန္တဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းမွဳ ၊ ေပ်ာ္ရႊင္မွဳတို႔ကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။

ဇာတက႒ကထာမွာပါသည္႔ တစ္ခ်ဳိ႕ဇာတ္ေတာ္မ်ားထဲမွာ လူမွဳအဖြဲ႔အစည္းမ်ားအတြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းမွဳတည္ေဆာက္နည္း ၊ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံနည္းတို႔ကို အုပ္ခ်ဳပ္သူ ဘုရင္မ်ားအား အႀကံေပးထားသည္မ်ားကိုလည္း ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ ျမတ္ဗုဒၶေပးေတာ္မူသည္႔အႀကံဥာဏ္မ်ားဟာ အမွန္တကယ္တန္ဘိုးရိွၿပီး လိုက္နာက်င္႔သံုးရင္ အက်ိဳးရလာဒ္မ်ားစြာရိွပါတယ္။
ျမတ္ဗုဒၶဟာ သတၱ၀ါေတြအားလံုးအေပၚမွာ ေမတၱာ ကရုဏာ အလြန္ထားေတာ္မူပါတယ္။ ကိုယ္က်င္႔သီလမေကာင္းဘဲ ရလာတဲ႔ ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ့မွဳကို ျမတ္ဗုဒၶက အားေပးေတာ္မမူပါဘူး။ လူမွဳေရး ႏိုင္ငံေရး တိုးတက္ေနတဲ႔ ေနရာအရပ္ေဒသမ်ားမွာသာ ကိုယ္က်င္႔သီလေကာင္းတဲ႔ ေပ်ာ္ရႊင္မႈွမ်ား ျဖစ္လာႏိုင္တယ္လို႔ ျမတ္ဗုဒၶက ယံုၾကည္ေတာ္မူပါတယ္။ ဒီလို ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ့မွဳရိွမွလည္း ျမင္႔ျမတ္ၿပီး တန္ဖိုးရိိွတာပါ။

တခ်ိဳ႕က ျမတ္ဗုဒၶရ႕ဲ တရားေတာ္မ်ားဟာ ကိုယ္က်င္႔သီလထက္ အေတြးအေခၚပိုင္းေတြက ပိုမ်ားတယ္လို႔ ထင္ၾကပါတယ္။ ျမတ္ဗုဒၶမတိုင္ခင္ အိႏၵိယႏိုင္ငံမွာ ကိုယ္က်င္႔သီလနဲ႔ ပတ္သက္တဲ႔ တရားေတြ မ်ားစြာရိွပါတယ္။ အဲဒီ မ်ားျပားလွတဲ႔ ကိုယ္က်င္႔သီလေတြကို နည္းစနစ္က်က် ဥပေဒသသတ္မွတ္ျပဌာန္းေပးခဲ႔သူကေတာ႔ ျမတ္ဗုဒၶပါပဲ။

တကယ္ေတာ႔ ျမတ္ဗုဒၶဟာ အေတြးအေခၚပိုင္း သက္သက္ေတြထက္ ကိုယ္က်င္႔သီလပိုင္းကို ပိုၿပီးဦးစားေပးတဲ႔ ဘာသာတရားကို ထူေထာင္ခဲ႔သူ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ တရားေတာ္မ်ားထဲမွာ ေလာကသားမ်ားအတြက္ ေဘာင္ခပ္မထားတဲ႔ မေကာင္းမွဳကို ေကာင္းမွဳနဲ႔ အစားထိုးျခင္း၊ ဒုစရိုက္ကို သုစရိုက္နဲ႔ အစားထိုးျခင္း၊ မုန္းတီးမွဳကို ခ်စ္ၾကည္မွဳနဲ႔ အစားထိုးျခင္း စတဲ႔ ကိုယ္က်င္႔တရားဘက္ကို ဦးစားေပးတဲ႔ ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းေတြ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။

အမွန္တကယ္အားျဖင္႔လည္း ျမတ္ဗုဒၶဟာ ဒီမိုကေရစီ၀ါဒီ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမတ္ဗုဒၶဟာ သူ ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာ “ဓမၼ” နဲ႔ “၀ိနယ” ဟာ သူ႔ရဲ႕တပည္႔သာ၀က အားလံုးအတြက္ ဆရာျဖစ္လိမ္႔မယ္လို႔ မိန္႔ေတာ္မူခဲ႔ပါတယ္။ ျမတ္ဗုဒၶရ႕ဲေနရာေတာ္မွာ ဆက္ခံမယ္႔ တပည္႔တစ္ဦးတစ္ေလကိုမွ ခန္႔မထားခဲ႔ပါဘူး။ သာသနာေရးေဆာင္ရြက္ခ်က္မွန္သမွ်ဟာ ရဟန္းေတာ္အားလံုးရဲ႕ အခန္းက႑အေနနဲ႔ ျပဳလုပ္ရၿပီး ရဟႏၱာပုဂၢိဳလ္ျဖစ္ေနေစဦးေတာ႔ တစ္ဦးတည္း မိမိစိတ္ႀကိဳက္ ပုဂၢလဓိဌာန္ အေနနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ခြင္႔မရိွဘူးလို႔ မိန္႔ေတာ္မူခဲ႔ပါတယ္။

ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ ဒီလို ဒီမိုကေရစီနည္းက် စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ခဲ႔မွဳေၾကာင္႔ပင္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ရဲ႕ေအာင္လံတံခြန္ဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ေက်ာ္သည္႔တိုင္ေအာင္ ရဟန္းသံဃာေတာ္ေတြရဲ႕ သမဂၢစိတ္ဓာတ္ေအာက္မွာ သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္စြာ ပ်ံ႕လြင္႔ဆဲပါပဲ။
ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ေဒသနာေတာ္မ်ားထဲမွာ ကိုယ္က်င္႔သီလဘက္ကို အေလးထားၿပီး ေဟာၾကားထားတဲ႔ ဓမၼပဒဂါထာမ်ားကိုလည္း ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။

န ဟိ ေ၀ေရန ေ၀ရာနိ သမၼႏၱီဓ ကုဒါစနံ။
အေ၀ေရန စ သမၼႏၲိ ဧသ ဓေမၼာ သနႏၲေနာ။ (ဓမၼပဒ ဂါထာ ၅)

အဓိပၸါယ္ကေတာ႔ “ ဤေလာက၌ ရန္တို႔သည္ ရန္တံု႔မူျခင္းအားျဖင္႔ ဘယ္အခါမွ် မၿငိမ္းခ်မ္းကုန္၊ ရန္တံု႔မမူျခင္းျဖင္႔သာလွ်င္ ရန္တို႔သည္ ၿငိမ္းကုန္၏။ ဤသို႔ ရန္တံု႔မမူသျဖင္႔ ရန္ၿငိမ္းခ်မ္းသည္ ေရွးအစဥ္အလာ ဓမၼတာသေဘာပင္ ျဖစ္သည္” လို႔ျဖစ္ပါတယ္။

ျမတ္ဗုဒၶက “လူတစ္ေယာက္ဟာ အျခားသူမ်ားကို လႊမ္းမိုးဖို႔ ၊ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနသမွ် ၿငိမ္းခ်မ္းမွဳ ေပ်ာ္ရႊင္မွဳေတြဟာ ျဖစ္လာမွာ မဟုတ္ဘူးလို႔” မိန္႔ေတာ္မူခဲ႔ပါတယ္။

ဇယံ ေ၀ရံ ပသ၀တိ၊ ဒုကံၡ ေသတိ ပရာဇိေတာ။
ဥပသေႏၲာ သုခံ ေသတိ၊ ဟိတြာ ဇယပရာဇယံ။ ( ဓမၼပဒ ဂါထာ ၂၀၁)

အဓိပၸါယ္ကေတာ႔ “အတိုက္ အခုိက္ အတုအၿပိဳင္ ဟူသမွ်၌ အႏိုင္ရေသာ သူမွာ ရန္မ်ား၏။ အရွံဳးခံရေသာသူသည္ ဆင္းရဲၿငိျငင္စြာ ေနရ၏။ ကိေလသာ ၿငိမ္းၿပီးေသာ သူသည္ ေအာင္ျခင္း ရွံဳးျခင္း သေဘာႏွစ္ပါးကို ပယ္ရွား၍ ခ်မ္းသာစြာ ေနရ၏” လို႔ျဖစ္ပါတယ္။

အေကၠာေဓန ဇိနံ ေကာဓံ အသာဓုံ သာဓုနာ ဇိေန။
ဇိေန ကဒရိယံ ဒါေနန သေစၥနာလိကာ၀ါဒိနံ။ (ဓမၼပဒ ဂါထာ ၂၂၃)

အဓိပၸါယ္ကေတာ႔ “အမ်က္ထြက္တတ္ေသာသူကို အမ်က္မထြက္ျခင္းျဖင္႔ (ေမတၱာျဖင္႔) ေအာင္ရာ၏။ မေကာင္းေသာသူကို ေကာင္းေသာ သေဘာျဖင္႔ ေအာင္ရာ၏။ ႏွေျမာ၀န္တိုေသာသူကို ေပးကမ္းျခင္းျဖင္႔ ေအာင္ရာ၏။ မဟုတ္မမွန္ေျပာဆိုတတ္ေသာသူကို မွန္ကန္ေသာစကား ေျပာဆိုျခင္းျဖင္႔ ေအာင္ရာ၏” လို႔ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းေတြ ညႊန္ျပထားတဲ႔တရားေတာ္မ်ားကို သုတၱန္ပိဋကတ္ေတာ္မွာ အေျမာက္အျမားေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီထဲက သုတၱန္ႏွစ္္ခုကို ေဖာ္ျပခ်င္ပါတယ္။ ပထမဆံုးေဖာ္ျပခ်င္တဲ႔ သုတၱန္ကေတာ႔ ဒီဃနိကာယ္မွာပါတဲ႔ ကူဋဒ႑သုတ္ေတာ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီ သုတ္ေတာ္မွာ ရာဇ၀တ္မွဳမ်ား နည္းမွ လူအမ်ားရဲ႕ စီးပြားေရး တိုးတတ္ေကာင္းမြန္ႏိုင္ေၾကာင္း ေဟာထားတာကို ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။

အလုပ္ရွင္ႏွင္႔ အလုပ္သမားတို႔ၾကားမွာ ေကာင္းမြန္ေျပျပစ္တဲ႔ ဆက္ဆံေရးရိွၿပီး အလုပ္ရွင္အေနႏွင္႔ မိမိအလုပ္သမားတို႔ကို လစာ ရိကၡာ လံုေလာက္ေအာင္ေပးျခင္း၊ လက္ေဆာင္ပစၥည္းမ်ား ေပးျခင္းႏွင္႔ အားေပးစကားမ်ား ေျပာၾကားျခင္း စသည္ျဖင္႔ မိမိအလုပ္သမားတို႔ကို ၾကည္႔ရွဳေစာင္႔ေရွာက္သင္႔ပံုမ်ားကို ေဟာေတာ္မူထားပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားအေနျဖင္႔ ရာဇ၀တ္မွဳမ်ားနည္းပါးၿပီး ႏိုင္ငံသူ ႏိုင္ငံသားမ်ား ႀကီးပြားခ်မ္းသာမယ္႔နည္းလမ္းေတြကို ျပဳလုပ္ေပးရမယ္႔အေၾကာင္း ညြန္ျပထားတာ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။

ဒုတိယေဖာ္ျပခ်င္တဲ႔ သုတၱန္ကေတာ႔ စကၠ၀တၱိသီဟနာဒ သုတ္ေတာ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီသုတၱန္မွာလည္း အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားဟာ ဆင္းရဲသားမ်ားရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ဥေပကၡာျပဳထားမယ္ဆိုရင္ ခုိးမွဳႏွင္႔ အျခား ႀကီးေလးတဲ႔ ျပစ္မွဳမ်ား ေပၚေပါက္လာႏုိင္ၿပီး တစ္ႏိုင္ငံလံုး ဆင္းရဲဒုကၡေတြနဲ႔ ႀကံဳရႏိုင္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ဆင္းရဲသားမ်ားကို ခဲြျခားမွဳ မရိွဘဲ ၾကည္႔ရွဳေစာင္႔ေရွာက္မယ္ဆိုရင္ စီးပြားေရး အေျခခံျပႆနာမ်ား ေျပလည္သြားၿပီး လူေနမွဳအဆင္႔အတန္းႏွင္႔ လူမွဳေရးအေျခအေနမ်ား တိုးတက္လာႏိုင္ပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားဟာ အေနနဲ႔ လူသားေတြအတြက္သာမက အျခား ၾကက္ ငွက္ စတဲ႔ သတၱ၀ါမ်ားအေပၚမွာ ေမတၱာထားသင္႔ပံုအေၾကာင္းမ်ားကိုလည္း ဒီသုတၱန္မွာ ေဟာထားပါတယ္။

ဗုဒၶ၀ါဒႏွင္႔ ဒီမိုကေရစီ၀ါဒဟာ အလြန္ကို ႏွီးႏြယ္ဆက္စပ္မွဳ ရိွပါတယ္။ ဘီစီ ေျခာက္ရာစု ျမတ္စြာဘုရား သက္ေတာ္ထင္ရွားရိွစဥ္ အိႏၵိယႏိုင္ငံမွာ ကြဲျပားျခားနားတဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္မွဳမ်ား ရိွခဲ႔ပါတယ္။ ႏုိင္ငံႀကီး ႏိုင္ငံငယ္ အသြယ္သြယ္မွာ သက္ဦးဆံပိုင္စနစ္၊ ပေဒသရာဇ္စနစ္ စသည္ျဖင္႔ စနစ္မ်ားစြာလည္း ရွိပါတယ္။

ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ခမည္းေတာ္ သုေဒၶါဓနမင္းႀကီးသည္ပင္ ေကာသလတိုင္း အပါအ၀င္ျဖစ္တဲ႔ သက်ႏိုင္ငံေတာ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႔ဖူးပါတယ္။ ျမတ္စြာဘုရားအေလာင္းေတာ္ သိဒၶတၳမင္းသားလည္း ေတာမထြက္ခင္ ၁၃ ႏွစ္တိုင္တိုင္ သက်ႏုိင္ငံေတာ္မွာ ဘုရင္အျဖစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႔ပါတယ္။

ျမတ္ဗုဒၶလက္ထက္ေတာ္က သမၼတစနစ္နဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ႔ လိစၦ၀ီႏိုင္ငံေတာ္ ရိွခဲ႔ဖူးပါတယ္။ လိစၧ၀ီမင္းမ်ားဟာ အဖဲြ႔အစည္းစနစ္နဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ၿပီး အႀကီးဆံုးျဖစ္သူကို ဘုရင္အျဖစ္တင္ေျမွာက္ၾကပါတယ္။ ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ တရားေတာ္မ်ားဟာ ဒီမိုကေရစီနည္းက် အုပ္ခ်ဳပ္တဲ႔ သမၼတစနစ္ရဲ႕ ေကာင္းက်ိဳးမ်ားကို ေဟာၾကားထားၿပီး သက္ဦးဆံပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရဲ႕ အႏၱရာယ္မ်ားကိုလည္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ေ၀သာလီျပည္ ကရ႑ေတာအုပ္မွာ ျမတ္ဗုဒၶ သီတင္းသံုးေတာ္မူစဥ္ ေဟာေတာ္မူခဲ႔တဲ႔ “အပရိဟာနိယဓမၼ”ဟာလည္း စိတ္၀င္စားစရာပါပဲ။
ေနာက္ပိုင္းမွာ “အပရိဟာနိယဓမၼ” ကို လိစၧ၀ီမင္းတို႔ လိုက္နာက်င္႔သံုးမွဳ ရိွ၊ မရိွ အရွင္အာနႏၵာအား ျမတ္ဗုဒၶက ေမးေတာ္မူခဲ႔ပါတယ္။ လိစၧ၀ီမင္းတို႔ လိုက္နာက်င္႔သံုးေၾကာင္း အရွင္အာနႏၵာ ေလွ်ာက္တဲ႔အခါ ျမတ္ဗုဒၶက “အာနႏၵာ လိစၧ၀ီမင္းတို႔ အခ်ိန္မွန္မွန္ မၾကာခဏ စည္းေ၀းတိုင္ပင္ ေနမယ္ဆိုရင္ သူတို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္ဟာ မဆုတ္ယုတ္ဘဲ တိုးတက္ႏိုင္တယ္္” လို႔ မိန္႔ေတာ္မူခဲ႔ပါတယ္။

ဒီလို စည္းေ၀းေသာအခါမွာလည္း ညီညြတ္မွဳရဲ႕ အေရးပါပံုကို “ အာနႏၵာ လိစၧ၀ီမင္းတို႔ ညီညီညြတ္ညြတ္လာၿပီး စည္းေ၀းတိုင္ပင္ကာ ညီညီညြတ္ညြတ္ ျပန္သြားၾကမယ္ဆိုရင္၊ အလုပ္ကိစၥေတြကို ညီညီညြတ္ညြတ္ ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္ၾကတယ္ဆိုရင္ သူတို႔ရဲ႕ႏိုင္ငံေတာ္ဟာ မဆုတ္ယုတ္ဘဲ တိုးတက္ႏိုင္တယ္” လို႔ ျမတ္ဗုဒၶက မိန္႔ေတာ္မူခဲ႔ပါတယ္။

ဒီ “အပရိဟာနိယဓမၼ” ဟာ ေလာကသားအားလံုးအတြက္ ဒီမိုကေရစီနည္းက် အုပ္ခ်ဳပ္နည္းကို ျမတ္ဗုဒၶက ျပေတာ္မူလိုက္တာပါပဲ။
ႏုိင္ငံသူ ႏုိင္ငံသားအားလံုးရဲ႕ အလိုဆႏၵေတြကို အေလးထားေဆာင္ရြက္ဖို႔အတြက္ မၾကာခဏစည္းေ၀းတိုင္ပင္မွဳဆိုတာ လြန္စြာ လိုအပ္ပါတယ္။ အဲဒီလို မၾကာခဏစည္းေ၀းတိုင္ပင္ရာမွာလည္း လိုက္နာရမယ္႔ “အပရိဟာနိယဓမၼ” ေတြကို လိစၧ၀ီမင္းတို႔အား ျမတ္ဗုဒၶေဟာေတာ္မူထားတာ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။

လူ႔အခြင္႔အေရး ေၾကညာစာတမ္းရဲ႕ အလိုအရ လူတိုင္းဟာ မိမိတို႔ရ႕ဲအျမင္မ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ျပခြင္႔ရိွပါတယ္။ ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕တရားေတာ္မ်ားဟာလည္း စိတ္ရဲ႕ လြတ္လပ္မွဳကို ဦးစားေပးပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔မို႔လို႔ စိတ္ရဲ႕လြတ္လပ္မွဳနဲ႔ ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းဟာ လြန္စြာ ဆက္စပ္ပတ္သက္မွဳ ရိွပါတယ္။

သို႔ေသာ္ ဗုဒၶဘာသာမွာ စိတ္ရဲ႕လြတ္လပ္မွဳတစ္ခုတည္းကိုသာ အျမင္႔ဆံုးပန္းတိုင္အျဖစ္ သတ္မွတ္မထားဘူးဆိုတာ နာလည္းထားရပါမယ္။ ဗုဒၶဘာသာမွာ စိတ္ရဲ႕လြတ္လပ္မွဳထက္ ျမင္႔ျမတ္တဲ႔ ဒုကၡအားလံုးမွ လြတ္ေျမာက္ရာ နိဗၺာန္ကိုသာ ၿပီးျပည္႔စံုတဲ႔ ေနာက္ဆံုးပန္းတိုင္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။

Danister I Fernando ၏
The Buddhist concepts of democratic governance ကို ဘာသာျပန္ပါသည္။